Zaburzenia lateralizacji
Lateralizacja – definicja i rodzaje
Lateralizacja zwana jest funkcjonalną przewagą stronną, asymetrią funkcjonalną lub dominacją stronną. Jest to stronność ciała, czyli przewaga jednej strony ciała nad drugą. Procesy wzrokowe i słuchowe podzielone są pomiędzy obie półkule. Pomiędzy obydwoma półkulami istnieje stała łączność oraz współpraca, co stanowi o ich jedności.
Proces lateralizacji rozpoczyna się już w okresie embrionalnym. W 7 miesiącu życia dziecka można zaobserwować preferencje co do wyboru ręki, ale ostatecznie proces lateralizacji kończy się w wieku 6-7 lat.
Ze względu na formułę lateralizacji, wyróżniamy:
- jednorodną lateralizację prawostronną, w której dominują: prawe ucho i oko, prawa ręka i noga,
- jednorodną lateralizację lewostronną, w której dominują: lewe ucho i oko, lewa ręka i noga,
- lateralizację niejednorodną, skrzyżowaną, w której występują różne warianty dominacji (np. lewooczność i praworęczność itp.).
W procesie lateralizacji ważna jest nie tylko jej formuła, ale i siła. W przypadku, gdy jest ona ustalona (jasno określona) mówimy o “silnej lateralizacji” (z wyraźną dominacją jednej strony). Natomiast określamy ją terminem “słaba”, gdy nie jest ustalona (wówczas może się pojawić obuoczność, oburęczność, obunożność jednocześnie lub w różnych wariantach z przewagą oka, ręki lub nogi). Dominacja prawostronna ucha lub oka nie jest dowodem na wyraźne słyszenie u dziecka czy jego ostre widzenie. Niemniej zaburzenia wzroku czy słuchu mogą utrudniać prawidłową diagnozę lateralizacji.
Objawy zaburzenia lateralizacji
Proces lateralizacji z różnych przyczyn może zostać zakłócony lub opóźniony. Zaburzenia lateralizacji są związane z niedojrzałością układu nerwowego. Diagnozujemy wówczas “lateralizację nieustaloną” bądź “skrzyżowaną”.
“Nieustalona lateralizacja” jest jednym z czynników ryzyka wystąpienia dysleksji u dziecka. Problemy z nauką czytania i pisania, pojawią się również u dzieci z “lateralizacją skrzyżowaną”, zwłaszcza jeśli towarzyszą jej dodatkowo zaburzenia percepcji. Efektem są nie tylko trudności w nauce szkolnej, ale także w wykonywaniu czynności dnia codziennego oraz zaburzenia zachowania. Dlatego bardzo ważna jest szybka diagnoza i pomoc dzieciom z “nieustaloną” bądź “skrzyżowaną lateralizacją”.
Wynikiem zaburzonej lateralizacji są:
- zaburzenia koordynacji,
- dyspraksja,
- zaburzenia manipulacji przedmiotami,
- zaburzenie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni,
- niezdarność,
- trudności w nauce szkolnej,
- problemy z koncentracją, skupieniem uwagi i pamięcią,
- opóźniony rozwój mowy,
- problemy z artykulacją,
- problem ze śledzeniem wzrokowym,
- problemy z pisaniem,
- przestawianie i opuszczanie sylab i wyrazów,
- mylenie liter o podobnym kształcie,
- opuszczanie bądź dodawanie liter,
- nadaktywność ruchowa,
- problemy ze słyszeniem w hałasie,
- zaburzenia pamięci słuchowej,
- problemy z planowaniem i wykonaniem sekwencji ruchów,
- kłopoty z zasypianiem.
Praca z osobami z zaburzoną lateralizacją
Praca z zaburzeniami lateralizacji ma na celu usprawnianiu współpracy pomiędzy dwoma półkulami. Terapia Metodą Warnkego obejmuje swoim działaniem zarówno procesy przetwarzania słuchowo – wzrokowego i motoryki, jak i pracę z koordynacją półkul mózgowych. Praca terapeutyczna obejmująca wszystkie te obszary przynosi spektakularne efekty.
Trening lateralny będący elementem Metody Warnkego wspomaga proces aktywizowania się i komunikowania obu półkul. Przekłada się to na koordynację półkul, tworzenie nowych połączeń a także intensyfikuje już istniejące.
Czytaj więcej o treningu lateralnym metodą Warnkego tutaj.