Podstawy teoretyczne metody

Pojęcie “sensomotoryka” składa się z dwóch członów “senso” oraz “motoryka” i tym samym opisuje związek pomiędzy istotą postrzegania i odczuwania otaczającego nas świata, ruchu i działania oraz związanych z tym umiejętności motorycznych. Efektem tego związku są nasze umiejętności, zdolności poznawcze oraz stan emocjonalny.

Znając tę zależność, terapeuta sensomotoryki może poprzez wspieranie procesów sensorycznych
i motorycznych wpływać na takie umiejętności jak:

• postrzeganie
• myślenie
• emocje
• motywacja
• zachowanie

Ruch oraz działanie pobudza i aktywizuje wiele możliwości umysłowych, tworzy fundamenty do uczenia się i kształtowania zachowań społecznych.

Poszczególne zmysły człowieka rozwijają się stopniowo i każde w swoim tempie. Dziecko korzysta
z nich od kiedy rozpoczną działanie, a nie w momencie, gdy całkowicie się rozwiną.

Układ nerwowy uczy się najefektywniej przez działanie i doświadczenie. Dzięki trzem głównym kierunkom ruchu (obrót w prawo, lewo, ruch do przodu i do tyłu) poznajemy przestrzeń, czas oraz intensywność doznań z otaczającego świata. Poprzez analizę sensoryczną, człowiek dokonuje oceny jakości otaczających nas przedmiotów za pomocą zmysłów: wzroku, dotyku, węchu czy smaku. Podejmuje decyzję o działaniu.

Sensomotoryka jest metodą opartą na ogólnie znanych podstawach teoretycznych. Dotyczą one rozwoju człowieka oraz wieloletniej pracy Winfrieda Scholtza z dziećmi przejawiającymi różnorodne zaburzenia rozwojowe.

Zgodnie z założeniami celem sensomotoryki jest wszechstronne wspieranie rozwoju dziecka.

W metodzie dąży się do osiągnięcia dojrzałości motorycznej. A tym samym do gotowości do uczenia się nowych umiejętności na możliwie  najwyższym poziomie dla danego człowieka.

Dotyczy to zarówno umiejętności szkolnych, jak i tych niezbędnych w codziennym życiu.

Diagnoza sensomotoryczna

To obserwacja prawidłowych i nieprawidłowych reakcji podczas wywoływania odruchów wczesnodziecięcych. Terapeuta analizuje ich wpływ (jeśli są niezintegrowane lub zaobserwowano nieprawidłową reakcję) na sferę edukacyjną i zachowanie dziecka.

Świadomość związku między rozwojem sensomotorycznym a funkcjami poznawczymi pozwala na zastosowanie skutecznych działań terapeutycznych, mających wpływ na naukę szkolną i osiągnięcie sukcesów edukacyjnych oraz codzienne funkcjonowanie dziecka.

Metodami interwencji terapeutycznej w sensomotoryce jest:  stymulacja równowagi, stymulacja dotykowa oraz stymulacja proprioceptywna.

W ramach terapii sensomotorycznej prowadzone są ćwiczenia:

• równowagi,
• regulacji napięcia mięśniowego,
• koordynacji ciała
• z zakresu motoryki małej (chwytania i palców).

Zapraszamy do lektury artykułu na temat uczenia się przez zmysły tutaj.

Opis zaburzeń sensomotorycznych

Nabywanie przez każde dziecko nowych umiejętności uzależnione jest przede wszystkim od stopnia dojrzałości układu nerwowego oraz osobniczych predyspozycji. To one określają szybkość uczenia się i poziom wykonania określonych czynności.

Już od pierwszych chwil życia odruchy wczesnodziecięce pomagają dziecku, zapewniają mu ochronę i bezpieczeństwo oraz pomagają trenować pierwsze ruchy. Choć to nieświadome czynności i reakcje na bodźce, to właśnie dzięki nim mózg uczy się wzorców ruchu we właściwej kolejności, tworząc swoje pierwsze struktury. Zatem rodząc się z takimi zaprogramowanymi wzorcami ruchowymi, wykorzystujemy je do osiągania kolejnych etapów rozwoju.

W opanowaniu złożonych umiejętności sensomotorycznych istotną rolę odgrywają również nasze zmysły. W przypadku niewłaściwego ich funkcjonowania, a co za tym idzie nieodpowiedniej interpretacji bodźców, mogą wykształcić się nieprawidłowe i odmienne reakcje. Taka sytuacja prowadzi do nieefektywnych działań podczas uczenia się nowych potrzebnych do życia umiejętności.

W tej sytuacji dzieci mogą mieć kłopoty w nauce prostych umiejętności ruchowych, od trudności
w manipulacji przedmiotu w rękach, po pokonywanie przeszkód takich jak: chodzenie po schodach czy jazda na rowerze. Podczas obserwacji ich zachowań można dostrzec, że są nieporadne i słabo skoordynowane. Często podczas zmiany pozycji ciała powierzone im zadanie muszą przerywać lub wykonywać od początku.

Sensomotoryka daje możliwości interwencji terapeutycznej z dzieckiem:

• przejawiającym ogólne trudności w nauce (trudności w nauce podstawowych technik szkolnych
  w zakresie czytania i pisania, kłopoty w opanowaniu materiału szkolnego),
• z problemami w zachowaniu (trudności w wykonywaniu poleceń, wybuchy złości, agresja, nieprawidłowe reakcje emocjonalne),
• z niewłaściwą koordynacją ciała oraz słabą precyzją ruchów,
• mającym problemy z planowaniem ruchu (wchodzenie, schodzenie po schodach, trudności podczas jazdy na rowerze, problemach w grach zespołowych),
• z niewłaściwą postawą ciała i niezgrabnością ruchową (trudności w przyjęciu odpowiedniej pozycji ciała podczas pracy przy stoliku, nieprawidłową postawą podczas chodzenia),
• problemami grafomotorycznymi i obniżoną sprawnością manualną.